Als liefhebber van eten, soep en ooit ook van vis, is dit niet mijn favoriete onderwerp! Als auteur van de Schoonheid van Water –goud van de toekomst en als oprichter van Nieuw Water kan ik hier alleen gewoon niet omheen. Het probleem van plastic deeltjes en -resten in ons water komt aan alle kanten op mij af. Op jou ook denk ik, zeker als ik het ook nog eens uitgebreid ga voorschotelen. Toch zal ik dat voor deze keer met alle liefde doen. Want het gaat mij echt aan het hart dat onze wegwerpcultuur zo minachtend omgaat met de grootste schat op Aarde.
Onze ‘blauwe’ planeet lijkt voor het grootste deel uit water te bestaan. De zeeën, oceanen en rivieren bestrijken bijna ¾ van de totale oppervlakte. Toch is dat maar een dun laagje, in verhouding tot de de Aarde. Dat neemt niet weg dat wij meer waterwezens dan aardlingen zijn, met zo’n 75% watervolume in ons lijf. Als je dit nog niet hebt gedaan, is het zinnig om eens stil te staan bij dat al de wateren heel wat leven en levensprocessen bevatten, waardoor de natuur kan blijven ‘circuleren’. Dankzij dit circulerende water en leven, kunnen wij bestaan. Bovendien drijft het leven op cyclische voedselsystemen die in elkaar grijpen en wij bevinden ons bovenaan die voedselketen.
Cyclische voedselsystemen
Mooie en essentiële voorbeelden hiervan zijn de algen in de wateren die voeding zijn voor de vissen en die ons zelfs voorzien van zuurstof. Ja, zij produceren meer zuurstof dan dat de bomen dat doen. Die bomen dragen wel weer bij aan een gezonde hydrologische cyclus, ook dat wordt nog niet algemeen herkend. Het kappen van die bomen beïnvloedt ondertussen het klimaat, doordat de watercyclus veranderd. Daarnaast bedreigd de verstoring van de natuurlijke zuurgraad in de grote wateren de algen en dus tevens de voeding van de vissen, die vele mensen voorzien van voeding.
Alles eet elkaar eigenlijk en wij eten alles wat voor ons is gegeten. Dit was even om aan te geven hoe de voedingscirkels in ons levende ecologische systeem in elkaar grijpen. Omdat dit artikel over plastic gaat verwijs ik nu naar mijn boek De Schoonheid van Water -goud van de toekomst, want daar ben ik uitvoerig ingegaan op de verbanden tussen de cycli in water, temperatuur, stromingen, klimaat (veranderingen), die met name de traditionele gemeenschappen beïnvloeden en zelfs bedreigen in hun bestaan. Ook de eerste Nederlander die de Plastic Soep op de kaart zette en zelfs inventief te lijf wist te gaan komt er in voor: de ingenieuze Boyan Slat.
Opgelost plastic
De Plastic Soep komt langzamerhand bovenaan in het lijstje Grote Problemen dat ons (gezonde) bestaan bedreigt. De stromingen in de oceanen hebben het plastic dat via de rivieren in de grote open wateren is beland wel bij elkaar gebracht. Het probleem speelt al decennia en het gaat om ongelofelijke hoeveelheden die opgehoopt volumes hebben aangenomen zo groot als landen of zelfs continenten. Beter dan verspreid overal en nergens, zou je denken. Enerzijds wel, het ligt zo klaar voor het oprapen. Maar wie gaat dat doen? De Grote Zorg die hier bovenop is ontstaan is dat het water de plastics langzaam oplost.
Opgelost plastic.. denk maar niet dat het verdwijnt. Nee, het wordt onbedoeld opgegeten en ongemerkt opgenomen door levende wezens die in dit water leven. Net als wanneer wij producten consumeren met zware metalen en andere lichaamsvreemde stoffen; die kunnen en zullen vaak neerslaan in je lijf, waar ze ophopen. Dit is geen nieuws, het is een van de redenen geweest voor mij om al 20-30 jaar geleden voor biologisch voeding te kiezen. Ik wil liever geen opslagplaats zijn. Bovendien krijg ik genoeg binnen, ongevraagd, dus waarom zou ik daar nog wat scheppen bovenop doen?
Ophopingen
Dankzij deze logica is vis en zeevruchten eten, voor mij niet meer aantrekkelijk. Het plastic neemt allerlei vormen aan: het neemt de gestalte aan van ‘voedingsproducten in de voedselketen’ (een abstracte beschrijving van voedzame en graag gegeten zeewezens) en van nano- en microplastics. Die verschijnen niet alleen door opgelost plastic afval. Micro- en nanoplastics zitten namelijk ook in allerlei (verzorgings-) producten en kleding, die via het huishouden in het afvalwater proces terecht komen.
Nu willen we natuurlijk hopen, zeker in NL, dat de drinkwaterleidingbedrijven ons hiervoor behoeden. Dat we er vanuit kunnen gaan dat dit spul niet in het kraanwater zit. Toch is het zelfs als dat wel lukt, niet gezegd dat we hiermee bevrijd zijn van de effecten van de plastics. Want in de interactie met het water ontstaan nieuwe stoffen; de zogenaamde ‘opkomende’ stoffen, waar of nog geen maatregelen voor bestaan (op grote schaal) of waar nog helemaal geen monitoring of criteria voor in het leven zijn geroepen.
Effecten
Een aantal hiervan zijn wel herkend als problematisch en verantwoordelijk voor degenererende of chronische aandoeningen. Ik noem hier geen namen, van stoffen of ziektes, omdat ik de aandacht bij het plastic wil houden. Een hardnekkig verschijnsel wil ik wel aanwijzen, omdat ik veel te vaak mensen zie drinken uit PET flesjes water. Dit materiaal wordt verantwoordelijk beschouwd voor de productie van hormoon verstorende stoffen. Dat is echt ongewenst, want je hormoon huishouding is verantwoordelijk voor heel veel processen in je gezondheid en gemoedsrust. Men verwijst dan naar BPA alsof dat de enige boosdoener is. Er zijn echter meer varianten die wel door de keuring heen komen.
Vandaar dat er veel BPA vrije flessen (en spenen e.d. voor de baby’s) op de markt zijn gekomen. Toch kun je gerust van mij aannemen: dat is niet afdoende. Drink liever helemaal niet uit plastic en zeker geen water dat er al lang in stond. Water en plastic houden echt niet van elkaar. Glas is de beste optie en ook RVS is zogenaamd ‘inert’, ofwel ‘niet-reagerend’ met water. Hierbij wil ik opmerken dat als je een fijnproever bent, je wel degelijk het verschil zult merken tussen water drinken uit glas of metaal.
Terug naar de Bron
Nu realiseer ik mij dat ik als ‘liefhebber van natuurvoeding‘ weer helemaal op ben gegaan in het eten en drinken van water met en zonder plastic! Terwijl mijn aandrang om over de Plastic Soep te schrijven kwam bovendrijven omdat ik bij de premiere was van de docu ‘The Plastic Soup Surfer’. Dat was een ontroerende belevenis.. Mooi gefilmd! Mooie man die Merijn, terwijl hij opging in zijn prachtige missie: ieders aandacht vestigen op het plastic-in-ons-water probleem. Wat mij ook enorm aansprak is dat de reis begon bij de bron van het water van de rivier de Rijn.
Terug naar de Bron is een gezegde dat voor mij helemaal tot leven is gekomen, sinds mijn bezoek aan het Schauberger Instituut, met Lia An Phoa tijdens de workshop ‘Wild Water’. Ik vroeg namelijk aan Viktor’s kleinzoon Jorg Schauberger wat volgens hem de essentie was van het water; van het onderzoeken van waterkwaliteit. Hij heeft echt heel lang nagedacht en schreef toen in zijn grootvaders boekje ‘ Unsere Sinnlose Arbeit’:
“Um das geheimnis des Wassers zu ergrunden, gehe zur Quelle.”From Source to Sea
Als je hier bij stilstaat is dit principe vaker herkenbaar als een kern van waarheid. Het staat ook symbool voor de reis van Merijn Tinga: van de bron naar de zee. Het was een mooi moment toen hij het zuivere water in de oorsprong van de Rijn kon drinken. Vanaf daar stond hij 1200 km op een surfplank (gemaakt van zwerfplastic) en peddelde heel de Rijn af naar de Noordzee. Merijn heeft kosten nog moeite gespaard om niet alleen zijn reis te belichamen en bezielen: hij heeft ook een juridische methode ontwikkeld om aan tafel te komen bij de CEO’s van de grote bedrijven die plastic verpakkingen gebruiken voor hun producten. Ook op die manier gaat hij terug naar de bron!
Als die bedrijven hun verantwoordelijkheid nemen voor hun materiaal gebruik en voor alternatieve verpakkingsmaterialen of retoursystemen zorgen, is het probleem nog niet helemaal opgelost. Wij kunnen daar sowieso niet op wachten. Ondertussen hebben wij als consumenten allemaal onze verantwoordelijkheid te nemen voor onze productkeuze en afvalverwerking. We kunnen verzorgingsproducten kopen zonder (nano)plastic en (zwerf)plastic kan eindigen waar het hoort: in de afvalverwerking. De directe winst is trouwens dat een (water-)landschap zonder plastic er echt veeeeel mooier uitziet.
“Drinkable Rivers as an indicator for a healthy economy!”Drinkbare Rivieren
Nog een bevlogen activiste die zich inzet voor schoon water is Li An Phoa uit Rotterdam. In Canada volgde zij al de Rupert River from Source to Sea. Zij zal deze zomer ook teruggaan naar de bron en wel van de rivier de Maas. Haar project heet ‘Drinkable Rivers’ en in dat kader zal zij de Maas te voet volgen naar de Noordzee, met het oog op de waterkwaliteit. Onderweg worden ook kinderen en andere mensen betrokken bij deze missie. Ik zie er naar uit om te een handje te helpen waar mogelijk. Want wij zijn het roerend met elkaar eens dat de toestand van ons water een reflectie is van onze cultuur.
“Water weerspiegelt het leven”Dit heb ik kunnen constateren tijdens mijn water onderzoek. Dit maakt het water onze leraar en dat gaat verder dan vervuilingsproblemen. Bovendien spiegelt deze visie een mogelijk optimistisch benadering van welk probleem dan ook! Wij zijn namelijk niet alleen deel van het probleem, wij zijn ook deel van de oplossing! Dus ieders voetjes en handjes kunnen helpen om het grote plastic probleem op te lossen.
Oplossingsgericht
Ik ben optimist en ben oplossingsgericht. Proactief denken en handelen vind ik fijner dan passief zijn en klagen. Heel fijn vind ik het om positief nieuws te lezen en constructieve activiteiten en mensen te supporten. Dat deel ik met de mensen achter The Optimist (voorheen heette dit De Ode: beroemd als 1e positief nieuws tijdschrift). Inmiddels internationaal en nog steeds voorloper als het gaat om bewustmaking en constructief nieuws. Regelmatig berichten zij over waterige thema’s (bijvoorbeeld door fijne schrijvers als Tijn Touber en Juriaan Kamp) en ‘toevallig’ gaan zij deze maand ook dieper in (op) de plastic soep.
Voor de liefhebbers (van problemen om op te lossen):
Wil je meer lezen over microplastics en de plastic soep? Eind februari ligt de nieuwste The Optimist in de schappen met daarin een interessant artikel over dit onderwerp.
Op de FB pagina’s Waterconsulent, Nieuw Water en Schoonheid van Water deel ik de berichten van allerlei organisaties over water gerelateerde onderwerpen (vaak problematisch helaas, wel informatief en relevant voor gezondheid en duurzaamheid).
Bijvoorbeeld:
http://www.waterforum.net/riwa-rijn-en-maas-moeten-en-kunnen-schoner/
Inspirerende Activisten (om te supporten):
En Leuk voor (grote?) Kinderen
Heb je nog vragen over details, data of achtergronden?
Neem gerust contact met mij op!
